LEGENDA O POWSTANIU PRZEROŚLI
W lasach pomiędzy jeziorami i bagnami stała chałupa, a w niej mieszkali ludzie. Jednego razu pojechał z tej chałupy chłop po drzewo do lasu. Naładował pełną furę, włożył kożuch na siebie, cmoknął na konie i jedzie do domu. Zaczęło się robić ciemno, gdy nagle wóz mu w błoto ugrzązł. Zaparł się chłop osiami o ziemię, ani w tę ani w tamtą stronę ruszyć nie może. Sam poci się, konie męczy, wreszcie powiada:
– Niechby mi sam diabeł pomógł, żebym przed nocą z tego błota się wydostał.
Jak na zawołanie staje przed nim diabeł. Wygląda elegancko, ubrany w czarny płaszcz i kapelusz. I powiada:
– Dlaczego nadużywasz mego imienia?
– Zobacz w błocie ugrzęzłem – tłumaczy chłop – Pomóż mi się wydostać – prosi.
Diabeł tylko się roześmiał. I mówi:
– Toż to drobnostka. Ale nie mogę ci pomóc tak za darmo. Musisz mi za to coś dać. Najlepiej, jak dasz mi to, czego wyjeżdżając do lasu w domu nie zostawiłeś.
Chłop podumał i rzecze:
– Niech i tak będzie.
Diabeł jeszcze dodaje:
– Tak zaraz po to nie przyjdę. Dopiero jak minie dwadzieścia lat.
Chłop pomyślał, że dwadzieścia lat to dużo czasu, że jakoś to będzie.
Tymczasem wóz stanął na równej drodze. Chłop ruszył do domu. Wkrótce wjechał na podwórze. Tam wychodzi do niego „babka”.
– Dobrze, że przyjechałeś – mówi do niego – Twoja kobieta leży w połogu, ale córkę jak kloc porodziła.
Od razu chłop domyślił się, że diabłu nieświadomie córkę ofiarował za wyratowanie go z błota.
A dziewczyna rosła jak na schwał – i mądra, i piękna, i pracowita. Ludzie przychodzili do niej po radę, a ona każdemu potrafiła pomóc. I tak minęło dwadzieścia lat. Ojciec musiał powiedzieć córce, że ją diabłu obiecał. Ona tylko roześmiała się.
– Tato! Zanim diabeł weźmie mnie do piekła, to będzie musiał dobrze się poczochrać kopytem po swej diabelskiej sierści. Łatwo mu nie pójdzie.
Niedługo potem diabeł po nią przyszedł. Spotkali się na drodze. Ona, nie bojąc się wcale, tak do niego mówi.
– Jeżeli już ojciec mnie ofiarował, to pójdę. Ale w starym odzieniu nie mogę. Muszę się przebrać a przy tobie się wstydzę. Masz się gdzieś schować, zanim się przyodzieję.
Akurat przy drodze stała wierzba. A wiadomo, że każda wierzba jest dziuplawa.
– Leź do niej, do środka – mówi do diabła – bo inaczej nic z tego nie będzie.
Diabeł chcąc nie chcąc wlazł w wierzbę, a chytra dziewczyna otwór ziemią zamazała. Drzewo zarosło wraz z diabłem, który tam do dziś dzień siedzi i na pazurach świszcze.
A dziewczyna rosła dalej i ludzie do niej – jak dawniej – po radę przychodzili. Wkrótce wszystkich rozumem przerosła. Wioska też zaczęła się rozrastać, bo coraz więcej ludzi po radę przyjeżdżało. Także wieś przerosła wszystkie inne w okolicy. I dlatego Przeroślą ją nazwano.
